Over het Nederland-Ruslandjaar - Hoofdinhoud
Maandag 8 april arriveert president Poetin in Amsterdam voor de aftrap van het Nederland-Ruslandjaar. Hij zal worden ontvangen door koningin Beatrix, premier Rutte en minister Timmermans. Terecht: er is sprake van een eeuwenoude en diepgewortelde relatie tussen onze beide landen. Vandaag de dag zijn er intensieve banden tussen wetenschappelijke instituten, onderwijsinstellingen, maatschappelijke organisaties en het culturele veld in Nederland en Rusland.
Ook moet er gesproken worden over politieke crises in de wereld (Syrië!) en over mondiale vraagstukken zoals ontwapening en klimaatverandering. Daar komt bij dat de wederzijdse belangen op het gebied van handel, investeringen en energievoorzieningszekerheid zeer groot zijn. Ik hoop daarom op een nuttig en vruchtbaar bezoek en op een betekenisvol Nederland-Rusland-jaar.
In Rusland verslechtert de positie van LHBT's gestaag. Zo nam het Russische parlement begin dit jaar een wet aan die het maken van 'propaganda' tegen homoseksualiteit verbiedt. Tijdens zijn werkbezoek aan Moskou eind februari heeft minister Timmermans zich reeds luid en duidelijk uitgesproken tegen deze wet. Met hem maken heel veel Nederlanders zich terecht kwaad om de discriminatie die eruit spreekt. Job Cohen en Hans Spekman gaven daar al blijk van op deze website. Ook ik maak mij druk om de uitblijvende gelijkberechtiging van homoseksuelen in Rusland. Niet voor niets zit ik in het bestuur van de Stichting Homomuseum Amsterdam; het gaat om een langzame, wereldwijde emancipatiestrijd, waaraan ook Rusland niet ontkomt.
Maandagavond is er een officieel diner in het Scheepvaartmuseum. Tezelfdertijd organiseert het COC een Regenboog-demonstratie aan het Oosterdok. Daarbij wordt Poetin opgeroepen tot eerbiediging van de mensenrechten van homo's in Rusland. Voor de Partij van de Arbeid, als emancipatiepartij, is de gerechtvaardigdheid van deze oproep een vanzelfsprekende zaak. En gelukkig leven wij in een land waarin vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vergadering in de grondwet zijn verankerd.
Zo niet in hedendaags Rusland. Wie daar bijvoorbeeld zonder toestemming demonstreert, riskeert een boete van bijna een jaarloon. Eigenlijk is de abominabele rechtspositie van LHBT's tekenend voor hoe slecht het in Rusland is gesteld met de mensenrechten in het algemeen. Er is feitelijk sprake van een machtsmonopolie van Poetin; critici spreken dan ook smalend van het 'Poetinisme'. Dit funeste systeem leidt niet alleen tot vriendjespolitiek en corruptie, maar zet ook allerlei burger- en politieke vrijheden onder druk. Dat bleek bijvoorbeeld in de zaak van de klokkenluider Sergei Magnitsky. Zijn moed om misstanden in het openbaar bestuur aan de kaak te stellen, moest hij met de dood bekopen. Onlangs is hij notabene ook nog eens postuum veroordeeld! Het proces tegen de meiden van Pussy Riot, die zware straffen kregen voor een punkoptreden in een Russisch-orthodoxe kerk, getuigt eveneens van de repressieve aanpak van het bewind en van het gebrek aan onafhankelijkheid van de rechterlijke macht.
Afgelopen week zagen we verder de dramatische gevolgen van een nieuwe Russische wet op niet-gouvernementele organisaties. Diegene die geld uit het buitenland ontvangen, moeten zich registreren als 'buitenlands agent' - met het risico veroordeeld te worden voor spionage of ondermijning van de staatsveiligheid. Afgelopen week waren er invallen in de kantoren van gerenommeerde organisaties als Human Rights Watch, Amnesty International, de Konrad Adenauer Stiftung en onze eigen zusterorganisatie de Friedrich Ebert Stiftung. Behoorlijk intimiderend allemaal. Helaas doet het Rusland van vandaag soms denken aan de Sovjet-Unie van weleer..
Rusland is een groot en belangrijk land. In Europa is het zowel politiek als geografisch, letterlijk en figuurlijk, niet weg te denken. Laten we recht doen aan die werkelijkheid op 8 april, gedurende dit speciale Nederland-Rusland-jaar en in de vele jaren daarna. Laten we daarbij ook steeds de ogen openhouden voor misstanden en navenant handelen. Door vierkant achter Russische NGO's, journalisten, advocaten en mensenrechtenactivisten te blijven staan. Door Poetin te blijven wijzen op Ruslands juridische verplichtingen, vrijwillig aangegaan onder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Door de dialoog te blijven zoeken en het debat te blijven aangaan, officieel en in de maatschappij, over wat recht is en wat krom. Daarom doe ik graag mee aan de bijeenkomst van de Alfred Mozer Stichting en Amnesty International op zondagavond 7 april in De Rode Hoed te Amsterdam, genaamd Trade, Human Rights and Democracy in Russia. Kom je ook?