Balans opmaken in China - Hoofdinhoud
Foto Flickr / IceNineJon
Elk jaar brengt de Vaste commissie voor Buitenlandse Zaken een werkbezoek aan een land dat voor Nederland van belang is. Ditmaal ging de reis naar China. De laatste keer dat een delegatie van het Nederlandse parlement China bezocht, was in 2001. Hoog tijd om de balans op te maken dus. Zelf bezocht ik het land voor het eerst in de jaren tachtig en nadien zo'n beetje elke vijf jaar. Wat is er in de afgelopen dertig jaar veel veranderd!
Met een aanhoudende economische groei van ca. 10% per jaar is China in rap tempo gemoderniseerd. Enkele honderden miljoenen mensen zijn uit de armoede geraakt. Zij vormen nu deel van een sterk groeiende middenklasse. Er heeft zich een ware volksverhuizing naar de meer ontwikkelde kustprovincies voorgedaan. De verstedelijking neemt hand over hand toe, de milieuproblematiek eveneens. Hoe kan het ook anders, in een land van inmiddels meer dan 1.350 miljoen mensen..
Met de groei van bevolking en economie is China ook toe aan een nieuwe rol op het wereldtoneel. Maar hoe ziet die rol eruit? En hoe kijkt de rest van de wereld naar China - in goed vertrouwen of met enige argwaan? Is de EU klaar voor een nieuwe omgang met het land? Duidelijk is dat China enorme kansen biedt voor het Nederlandse bedrijfsleven. Maar hoe zit het met de mensenrechten van de kleine man en hoe zit het met de positie van minderheden in het land, zoals de Tibetanen en de Oeigoeren? En wordt er eigenlijk iets gedaan om de wijdverbreide corruptie aan te pakken?
Over deze zaken hebben we uitgebreid besproken met vertegenwoordigers van de overheid en van de Chinese Communistische Partij, met academici, advocaten, mensenrechtenverdedigers en homo-activisten, met ondernemers, studenten, journalisten en mensen uit het culturele veld. Veel dank aan onze ambassade in Beijing en het consulaat-generaal in Shanghai voor de organisatie van een uitstekend programma in beide steden! Dank ook aan het adres van delegatieleider en fractiegenoot Angelien Eijsink, die alle gesprekken op even professionele als charmante wijze leidde.
Opvallend was met hoeveel openheid onze gesprekspartners bereid waren te discussiëren over de recente ontwikkelingen in het land. Na het 18e partijcongres van november 2012 is Xi Jingping benoemd tot president. Hij heeft het over 'de Chinese droom': een renaissance die, na een 200-jarige periode van buitenlandse overheersing en verval, de glorie van het oude Middenrijk moet herstellen - maar dan wel op een moderne manier.
De kersverse regering beseft dat nieuwe economische hervormingen noodzakelijk zijn om het hoofd te bieden aan vergrijzing, vervuiling en urbanisatie. Tevens wil men de op investeringen drijvende, export-georiënteerde economie ombuigen naar een model waarin consumptieve bestedingen en dienstverlening worden gestimuleerd, ook om het toenemende inkomensgat tussen arm en rijk te verkleinen.
Zullen deze economische hervormingen de komende jaren ook gepaard gaan met politieke hervormingen? Zal de groeiende middenklasse een democratiseringsproces op gang weten te brengen? Daarop moesten gesprekspartners het antwoord schuldig blijven. De macht van de Partij is ongeëvenaard, met een vertaktheid die zich uitstrekt tot in de haarvaten van de Chinese maatschappij. Het is niet in het belang van de huidige machthebbers om daarin substantieel verandering aan te brengen of toe te staan. Zij wijzen op het belang van stabiliteit: kijk maar naar het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, naar de chaos volgend op de Arabische Lente.. don't rock the boat.
Toch lijkt die redenering te wringen: dient de Partij de Chinese maatschappij, of is het veeleer omgekeerd? Eenvoudige antwoorden bestaan niet in dit land. Sommigen spreken van een sociaal contract met de bevolking; zolang de welvaart toeneemt, blijft de politieke onrust beperkt. Maar hoe lang kan dat goed gaan? En wat als de groei afkalft? Duidelijk is dat China voor enorme uitdagingen staat om de toekomst op een verstandige manier vorm te geven. Meer rechtszekerheid voor burgers en bedrijven kan een bijdrage leveren aan de gezochte stabiliteit. In zijn internationale contacten moet China daarin worden aangemoedigd.
Gelukkig hebben veel Nederlandse ondernemers de weg naar China allang gevonden. Gedurende ons bezoek was ook Lilianne Ploumen in het land, met in haar kielzog maar liefst 50 bedrijven. Frans Timmermans wil nog voor de zomer ernaartoe. Terecht. Het is belangrijk om samenwerking te zoeken met Beijing; op tal van gebieden valt er nog veel te leren van elkaar. Hoog tijd dus voor premier Rutte om ook eens naar China af te reizen. Want deze nieuwe wereldspeler verdient de onverdeelde aandacht van onze politieke top.