Europa moet geloofwaardig pleitbezorger persvrijheid blijven

Met dank overgenomen van M.R. (Marietje) Schaake i, gepubliceerd op dinsdag 3 mei 2016, 2:04.

Egyptische politieagenten schoten twee journalisten neer met rubberkogels tijdens een demonstratie in Cairo. In China werd journalist Wang Jing tot bijna vijf jaar cel veroordeeld , ze zou ‘onrust’ veroorzaken met haar online artikelen. Ze schreef over het hardhandig neerslaan van demonstraties door de Chinese politie. In Mexico worden onderzoeksjournalisten afgeslacht door drugskartels, en in Bangladesh worden bloggers aangevallen en gedood door terroristen. Overal ter wereld staat de persvrijheid steeds meer onder druk en politie en justitie doen te weinig om het aan te pakken.

Behalve directe bedreigingen tegen het vrije woord en journalisten, is er ook andere druk in de vorm van overheidscontrole, censuur of propaganda. De nieuwe Poolse mediawet vergroot de controle van de overheid op de media om kritische journalisten in het gareel te houden. In Turkije worden journalisten door de President persoonlijk beschuldigd van belediging of leugens. In China moeten buitenlandse bedrijven toestemming krijgen van de overheid voor ze online iets kunnenpubliceren. De Russische regering heeft een sleutelrol in verschillende media die samenzweringstheorieën of sterk gekleurde berichten verspreiden in Europa. Waar de één de media actief inzet voor politiek gewin, beteugelt de ander die voor zijn politieke carrière.

Zonder vrije pers is het onmogelijk om toegang tot juiste informatie te krijgen bijvoorbeeld over mensenrechtenschendingen of onthullingen van klokkenluiders. Zonder vrije pers is het maatschappelijke debat monddood, wordt het bestuur niet gecontroleerd en kan onze democratie niet bestaan. Persvrijheid is een essentieel onderdeel van de Europese identiteit en waarden. Er moet in geïnvesteerd worden, en het moet een essentieel onderdeel zijn van buitenlandbeleid. Helaas zien we steeds vaker het tegenovergestelde gebeuren.

Europa reageert niet tot nauwelijks als kandidaat-lidstaten op dagelijkse basis persvrijheid schenden. In de Balkan en in Turkije stapelen de incidenten zich op. Journalisten worden bedreigd, vervolgd of opgesloten en verschillende media werden overgenomen door de staat zonder dat daar forse kritiek van de Europese Commissie op komt. Het resultaat? Een Nederlandse journaliste werd opgepakt in Turkije omwille van een kritische tweet en een Duitse komiek moet zich verantwoorden voor het beledigen van Erdogan. Hoe heeft het zo ver kunnen komen dat Turkije autoritaire neigingen naar de EU exporteert in plaats van dat de EU vrijheid van meningsuiting in Turkije mogelijk maakt?

Op de internationale Dag van de Persvrijheid is dat een vraag om bij stil te staan. Europa kan en moet meer doen om de persvrijheid te garanderen, en om censuur en propaganda het hoofd te bieden. Veel van de landen waar persvrijheid gerespecteerd wordt liggen in Europa, wereldwijd leeft slechts 13% van de bevolking in een land waar persvrijheid gerespecteerd wordt.

Ten eerste moet de Europese Unie zelf geen wetten aannemen die de geprivatiseerde censuur van online content door bedrijven zoals Twitter of YouTube mogelijk maakt. Soms vragen mensen om publicaties en websites met propaganda te verbieden of blokkeren, maar een Europese aanpak zou juist het principe van vrije meningsuiting als uitgangspunt moeten hebben. Censuur ga je niet tegen met censuur, censuur ga je tegen met meer stemmen en pluriforme, onafhankelijke media.

De EU moet activisten en journalisten verder trainen in het gebruik van anonimiseringstools en versleutelingstechnieken om veilig online te kunnen werken. Nieuwe technologieën die mensenrechten beschermen kunnen daarnaast bij uitstek in Europa ontwikkeld worden. Dat zou actiever gestimuleerd moeten worden.

Daaraan gekoppeld moet er eindelijk een einde komen aan de export van Europese spionage technologieën waarmee dictatoriale regeringen veel te makkelijk journalisten, bloggers of dissidenten in de gaten kunnen houden. Door de export van digitale wapens aan banden te leggen is Europa een geloofwaardiger pleitbezorger van persvrijheid.

En als laatste moeten Europese politici en diplomaten altijd en overal opkomen voor persvrijheid. In gesprekken met de landen waar het slecht is gesteld met persvrijheid is dat misschien het lastigst, maar juist daar is het het hardst nodig. Europa moet laten zien dat dit één van onze kernwaarden is, die we niet verkwanselen om economische of strategische belangen. Dat betekent dat Europese diplomaten consequent naar rechtszittingen voor opgepakte journalisten moeten gaan, dat Europa rechtsbijstand moet bieden waar nodig en dat we handelsbanden met landen alleen aanhalen in ruil voor een verbetering van mensenrechten en fundamentele vrijheden.

De wereldwijde persvrijheid daalde in 2015 tot het laagste niveau in de afgelopen twaalf jaar. Europa met een voortrekkersrol spelen en een einde maken aan die vrije val. Want een democratie kan niet functioneren zonder vrije pers.

Tags: Buitenlandse Zaken, censuur, democratie, digitale vrijheid, internetvrijheid, mensenrechten, rol EU in de wereld

Laat opmerkingen en commentaar formulier

Tonen geen opmerkingen en commentaar formulier

Geen reacties

Breng de conversatie op gang door op dit artikel te reageren!

Schrijf een reactie

Naam *

E-mail (wordt niet gepubliceerd) *

Website

XHTML: U kunt deze tags gebruiken:

Meer over ...