Gewasbescherming: vul ‘gereedschapskist’ boeren aan

Met dank overgenomen van A. (Aukje) de Vries i, gepubliceerd op woensdag 4 november 2020, column.

VVD Tweede Kamerlid Aukje de Vries verving landbouwwoordvoerder Helma Lodders tijdens het Algemeen Overleg Gewasbescherming. Boeren kunnen het niet meer bijbenen. De duimschroeven worden keer op keer aangedraaid, maar de boeren krijgen geen ruimte voor innovaties, zoals Crispr-cas, experimenten zoals preciesielandbouw en -bespuiting en nieuwe (laag risico) middelen worden te traag toegelaten. Daarmee krijgen ze geen nieuwe mogelijkheden in hun gereedschapskist qua gewasbescherming. Zo geven bijvoorbeeld inmiddels 10 landen al een ontheffing van het Europees verbod op het gebruik van gecoat zaad voor de suikerbietenteelt. Boeren moeten nu overgaan op heel andere gewasbeschermingsmiddelen die meer milieudruk veroorzaken. Dat is het paard achter de wagen spannen. Bovendien werken ze minder goed, en ze zorgen dus voor schade, en er is eveneens een ongelijk speelveld.

Klik op de volgende link voor mijn inbreng tijdens het Algemeen Overleg Geweasbescherming (d.d. 2 november 2020) of bekijk hieronder mijn spreektekst.

Voorzitter, het is goed dat er een uitvoeringsprogramma toekomst gewasbeschermingsmiddelen is gepresenteerd. Het is een ambitieus plan maar op punten weinig concreet. Dat is ook best ingewikkeld want de maatschappelijke en politieke druk op dit dossier is groot.

Om de gewenste veranderingen te realiseren moeten boeren wel de tijd krijgen. Boeren zijn afhankelijk van andere spelers in de keten zoals de industrie, de teeltbegeleiders, de veredelaars, ontwikkeling van innovaties. En ook deze minister is aan zet om de randvoorwaarden zo te maken dat er ruimte is voor de gewenste veranderingen. Hier loopt het spaak. We zien voorzitter dat de duimschroeven keer op keer worden aangedraaid en de ruimte voor innovaties zoals Crispr-cas, experimenten zoals precisielandbouw en -bespuiting en toelating van nieuwe (laag risico) middelen vertraagd. Dat is spijtig.

Voorzitter mijn collega Lodders heeft met regelmaat aandacht gevraagd voor meer gereedschap om de komen tot meer laag risico middelen, meer innovaties en precisielandbouw. Recent heeft zij vragen gesteld over het artikel ‘Etiket dwarsboomt lage dosering gewasbeschermingsmiddelen’. De beantwoording is teleurstellend voorzitter. Geen enkele ambitie of concrete stappen om hier verantwoordelijkheid te nemen alleen een verwijzing naar het uitvoeringsprogramma. Voorzitter de boer kan het niet meer bijbenen. Er wordt op verschillende dossiers zoveel gevraagd maar als de gereedschapskist niet aangevuld wordt dan houdt het een keer op. Graag een reactie en reflectie. Een concrete vraag. Hoe staat het met de werkvoorraad bij het CtgB? Zijn achterstanden uit het verleden helemaal ingelopen?

Mijn tweede punt gaat over de suikerbietenteelt in Nederland. Ook op dit punt heeft de VVD al een aantal keren vragen gesteld en haarzorgen geuit. Het gaat hier om het gebruik van gecoat bietenzaad. Een innovatieve ontwikkeling omdat door deze techniek alleen het zaadje en het prille plantje beschermd wordt tegen onheil van buiten. Maar door een Europees verbod op het gecoate zaad (met neonicotinoide) zijn boeren teruggeworpen op andere middelen om de bieten te beschermen, middelen die meer milieudruk veroorzaken. Inmiddels zijn 10 lidstaten overgegaan tot het geven van een ontheffing en deze minister beweegt niet. Voorzitter ik vraag haar nog een keer serieus te reflecteren op het probleem waar de bietentelers voor staan. Door de vergelingsziekte die moeilijk te bestrijden is ontstaat er veel schade (7% en dat is vergelijkbaar met Frankrijk). De minister verwijst opnieuw naar het uitvoeringsprogramma toekomstvisie en geeft daarbij geen notie op de landbouwkundige noodzaak (namelijk veel schade) en het ongelijke speelveld wat alleen maar toeneemt.

Dan voorzitter een ander punt waar mijn fractie zorgen over heeft en dat is de knaagdierbeheersing. We zien in de stad en op het platteland een toename van het aantal knaagdieren of plaagdieren zoals bijvoorbeeld ratten. Of we het leuk vinden of niet deze moeten in het kader van volksgezondheid en diergezondheid beheersbaar blijven. Het RIVM heeft een verkennend onderzoek gedaan en er is een aantal stappen te zetten. RIVM geeft een 6 tal oplossingsrichtingen en de staatssecretaris benoemd er maar twee. Dit is echt onvoldoende. Een staatssecretaris die niet bereid is te kijken naar regelgeving en monitoring en onderzoek voorzitter… dat kan toch niet? Wij zouden graag een reactie zien op alle oplossingsrichtingen. En tevens vraag ik haar een evaluatie van het IPM (Integrated Pest Management).

Voorzitter de knaagdieren is een mooi bruggetje naar de stalbranden. Vorige vond er een debat plaats over dieren in de veehouderij waar ook de stalbranden aan de orde kwamen. Gelukkig zien we het aantal stalbranden waar dieren omkomen teruglopen maar daarmee zijn we er nog niet. In het regeerakkoord hebben we afgesproken dat boeren meer gelegenheid krijgen om plaagdieren te bestrijden. Niet alleen zijn zij gevaarlijk van inloop dierziekten maar zij zijn ook verantwoordelijk voor 25% van de stalbranden. Ik mis de urgentie en ambitie bij deze staatssecretaris om een grote stap te zetten om boeren ruimte te geven voor een adequate knaagdierbestrijding en daarmee laat zij de boeren in de kou staan. Wanneer concreet kunnen boeren zonder extra kosten knaagdieren bestrijden.

Laatste punt gaat over de particuliere verkoop van glyfosaat. Door voorlichting in winkels en het maatschappelijk debat is de verkoop enorm gedaald. Maar kenmerkend is dat er tegelijkertijd een enorme toename is van verkoop van azijn en chloor. De inspanningen van deze staatssecretaris lijken daarmee heel aardig maar dit is natuurlijk het paard achter de wagen spannen. Ik wil de staatssecretaris dan ook vragen waarom zij het een wel doet en het ander niet. Zeer vooruitstrevend om de particuliere verkoop van middelen terug te dringen tot zelfs de ‘stok achter de deur’ klaar te zetten, namelijk wetgeving. En de azijn is met pallets en jerrycans niet aan te slepen. Graag een reactie.