Marktwerking in de zorg, wat betekent dat eigenlijk?

Met dank overgenomen van M.Ch.A. (Margreeth) Smilde i, gepubliceerd op donderdag 30 juli 2009, column.

Uit het onderzoek over de zorg van het Dagblad van het Noorden, kwam het ook weer naar voren: over marktwerking in de zorg wordt negatief gedacht. Voor velen is marktwerking een ander woord voor alles wat er mis gaat in de zorg. Maar wat betekent dat eigenlijk, marktwerking in de zorg?

Wanneer u een auto gaat kopen en autofabrikanten doen hun best u voor een concurrerende prijs de auto aan te bieden, die het beste bij u past, is dat marktwerking. Het is een zaak van vraag en aanbod. De overheid bemoeit zich hier niet mee.

In de zorg is dat wezenlijk anders. Ook hier gaat het om afstemming tussen vraag en aanbod, maar de overheid stelt hierbij voorwaarden waaraan die afstemming moet voldoen. Het is nl. de verantwoordelijkheid van de overheid om te garanderen dat de kwaliteit van zorg en de bereikbaarheid van een arts of ziekenhuis goed is en dat u niet teveel betaalt. Maar één ding hebben de autoverkoop en de zorgverlening anno 2009 wel gemeen: het gaat om de vraag van de klant, van de patiënt.

Tot voor kort was dat niet zo. Een voorbeeld: wanneer een vrouw een knobbeltje in haar borst voelde en ze door haar huisarts verwezen werd naar het ziekenhuis, duurde het een aantal weken voordat alle onderzoeken waren verricht en de uitslag bekend was. Nu komt ze bij een ziekenhuis en binnen enkele dagen is de uitslag bekend. Dat komt omdat alle onderzoek en gesprekken met specialisten op haar afgestemd worden. Vrouwen kiezen dus ook vaker voor ziekenhuizen die zo’n mammapoli hebben. Andere ziekenhuizen volgen dit voorbeeld om patiënten aan zich te binden. Dit is de vorm van marktwerking, die een keuze aan mensen geeft.

Marktwerking in de zorg is een middel om het doel te bereiken. Het doel is dat de patiënt de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft. Daarom is in de Zorgverzekeringswet geregeld dat de verzekerde zelf zijn zorgverzekeraar en zorgaanbieders kan kiezen. Daarom kunnen ziekenhuizen voor een aantal behandelingen zelf afspraken maken met zorgverzekeraars, zonder dat de overheid de prijzen vaststelt. Ze kunnen dan zelf kiezen op welke manier ze hun patiënten aan zich willen binden.

Daarom ook wordt in verpleeg- en verzorgingshuizen niet langer het aantal bedden bekostigd, maar wordt de geleverde zorg betaald, die is afgestemd op de ernst van de zorgvraag.

Overigens is de zorgvraag niet onbegrensd. Voor een bezoek aan de specialist is steeds een verwijzing van de huisarts nodig. Bovendien moet ook de patiënt er op letten zorgvuldig en verantwoord gebruik te maken van de dure gezondheidszorg

Uiteraard houdt de overheid toezicht op al deze afspraken en stelt voorwaarden aan de kwaliteit van zorg. Daarom heet het gereguleerde marktwerking.

Dat neemt niet weg dat het erg moet wennen. De zorgaanbieders moeten flexibel leren inspelen op hun patiënten. In bovenstaand voorbeeld: de ziekenhuisorganisatie, zoals de röntgenafdeling, de laboratoria en de specialisten moeten het zo regelen dat de patiënte binnen enkele dagen alle onderzoeken heeft ondergaan en de uitslag heeft kunnen bespreken met de behandelende arts. Dat is een grote omschakeling. De mammapoli is daarbij slechts het begin. De hele ziekenhuiszorg moet meer slagvaardig en dienstgericht gaan inspelen op de problemen waarmee de patiënt komt. Zo zou je kunnen denken aan de mogelijkheid voor patiënten om zelf via de “boekings”website een afspraak te maken op de polikliniek, waarbij ze dan zelf het tijdstip en de dag kunnen kiezen. En ook bij niet acute zorg, zoals gewrichtsvervangende operaties of een staaroperatie moet de wachttijd zo klein mogelijk zijn, hooguit een paar weken.

Alles en iedereen in de zorginstelling, van de directie tot de medewerkers van de prikdienst moeten hierop inspelen. Veel zorgaanbieders, zowel ziekenhuizen als verpleeg- en verzorgingshuizen zich hiervan bewust en hard bezig om hun instelling meer patiëntgericht te maken.

In het Noorden hebben we een goede uitgangssituatie. Uit het al genoemde onderzoek bleek ook, dat de inwoners van Noord-Nederland een groot vertrouwen hebben in hun zorgverleners. Dat is nodig om de omschakeling te maken van aanbodgericht naar vraaggestuurd. Niet langer is de agenda van de zorginstelling bepalend, maar de zorgbehoefte van de patiënt. Heel belangrijk bij deze ontwikkelingen is, dat duidelijk zichtbaar wordt hoe zorginstellingen presteren en hoe hun inspanningen gewaardeerd worden door hun patiënten. Zo’n onderzoek geeft dat goed weer.

Margreeth Smilde, CDA Kamerlid

(Bron: Dagblad van het Noorden)