Mensen centraal zetten kan alleen door eigen regie te verankeren

Met dank overgenomen van L.G.J. (Linda) Voortman i, gepubliceerd op woensdag 13 februari 2013.

Mensen en hun zorgvraag moeten centraal staan, niet het stelsel of de regels. Pas dan kunnen mensen echt regie voeren over hun leven en zorg. Daarom sprak de titel van de brief die minister Schippers en staatssecretaris van Rijn vorige week naar de Kamer stuurden mij wel aan: "Van systemen naar mensen". Maar mijn verwachtingen werden al snel de grond in geslagen: niet de mensen, niet de systemen, maar alleen botte bezuinigingen staan centraal. Echt een gemiste kans van dit kabinet.

Wie zorg nodig heeft, wil die zoveel mogelijk thuis krijgen, in de eigen omgeving en met vertrouwde mensen om zich heen. Door meer te kijken naar hoe mensen hun leven en zorg willen organiseren, maak je de zorg niet alleen persoonlijker, het is vaak ook goedkoper dan opgelegde instellingszorg.

Dit kabinet slaat de plank totaal mis. Ja, als het aan hen ligt, blijven mensen langer thuis wonen en krijgen zij de zorg van hun vertrouwde naasten. Maar met de plannen van dit kabinet komt dat erop neer dat mensen geen huishoudelijke zorg meer zullen krijgen, dat de al overbelaste mantelzorgers nog meer zullen moeten gaan doen en dat wanneer mensen geen beroep kunnen doen op een netwerk, zij alsnog in een instelling terecht komen met zwaardere zorg.

Als het dit kabinet menens is dat zij ervoor wil zorgen dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen, dat zorgaanbieders cliëntgerichter moeten gaan werken en de zorg eenvoudiger moet worden ingericht, dan zie ik daarvoor één belangrijk instrument: zet in op meer eigen regie en dus ook op meer persoonsgebonden budgetten. Alleen als mensen zelf zeggenschap krijgen over de inrichting van hun zorg, staan niet langer de systemen, maar de mensen centraal.

Staatssecretaris Van Rijn gaat de komende tijd met patiënten en cliëntenverenigingen om tafel om zijn plannen nader uit te werken. Waar die verenigingen aandringen op meer eigen regie, op persoonsgebonden bekostiging, schuift hij dat nu al resoluut terzijde. En dat terwijl die plannen ervoor zullen zorgen dat zorginstellingen klantgerichter gaan werken en de zorg op deze manier 20% goedkoper kan dan de zorg in natura nu kost.

Dat de staatssecretaris niet open staat voor meer eigen regie door middel van persoonsgebonden budgetten, blijkt ook uit de brief. Hij rept met geen woord over het persoonsgebonden budget of over eigen regie en op pagina 21 van de brief schrijft hij zelfs: ‘Wie - ook met de steun van de omgeving - niet meer zelfredzaam kan zijn, kan erop vertrouwen dat zorg wordt geboden in een instelling.’ Dit kabinet biedt de keuze tussen thuis blijven wonen met behulp van je naasten en als je dat niet wilt of je naasten dat niet kunnen, dan maar de instelling in: weg eigen regie.

In de Volkskrant zegt van Rijn nog niet overtuigd te zijn van meer zeggenschap over het budget door de persoon die de zorg nodig heeft. Want, zo stelt hij, pgb’s hebben geleid tot een explosie van de kosten, niet tot een verwachte vraag naar zorg in natura. Ook wordt er nog al eens misbruik van gemaakt en wordt er gefraudeerd met het pgb. Niet alleen snijden zijn argumenten tegen het persoonsgebonden budget weinig hout, zorg via het persoonsgebonden budget is per definitie goedkoper dan zorg in natura en fraude vindt vooral plaats via malafide bemiddelingsbureaus. Dat de staatssecretaris op deze manier het pgb verdacht blijft maken begint me enorm de keel uit te hangen.

GroenLinks wil dat de zorg persoonlijker wordt, dat mensen zelf kunnen bepalen hoe en door wie zij verzorgd worden. Dat kan door de financiering van zorginstellingen clientvolgend te maken. Daarmee bespaar je kosten en zet je mensen echt centraal. Dat het kabinet in haar beleidsvoornemens een totaal andere weg in gaat is vooralsnog een gemiste kans. De komende tijd blijf ik met voorstellen komen om de zorg kleinschaliger, dichterbij huis en met meer eigen regie te organiseren. Te beginnen met een wettelijk recht op een persoonsgebonden budget.