De ZZP-chaos is compleet

Met dank overgenomen van P.H. (Pieter) Omtzigt i, gepubliceerd op maandag 2 januari 2017.

[verschenen in het Katholiek nieuwsblad van 16 december 2016]

Het kabinet wil schijnzelfstandigheid de kop in drukken. Maar de Wet DBA blijkt juist voor onrust te zorgen. Tienduizenden zzp-ers en hun gezinnen betalen nu de rekening voor dit falend beleid, ziet CDA Kamerlid Pieter Omtzigt.

De chaos voor de zzp'er is compleet. De Wet DBA (Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties) had eigenlijk maar twee doelen. Ten eerste om duidelijk te maken wie fiscaal gezien zzp'er is en wie niet. Ten tweede moest het schijnzelfstandigheid bestrijden. Beide doelen zijn niet gehaald.

Voor een werkende Wet DBA heb je een Belastingdienst nodig die zo'n duidelijke afbakening kan geven van het arbeidsrecht, dat alle opdrachtgevers weten wat zij moeten doen om met zzp'ers te werken. De staatssecretaris heeft de Kamer ervan overtuigd dat de Belastingdienst dit zou kunnen. Maar eigenlijk zou je dit niet moeten willen. De commissie-Boot heeft erover geschreven. De Belastingdienst is met de invoering van de Wet DBA voor een heel moeilijke opgave geplaatst. De toetsing vooraf binnen het civiele kader kan eigenlijk helemaal niet, concludeerde de commissie.

Het heeft lang geduurd, maar eindelijk lijkt ook de staatssecretaris in te zien dat de uitvoering niet goed gaat. Ondernemers krijgen niet genoeg zekerheid van de Belastingdienst en dus huren ze geen zzp'ers in. Dat is mooi als dat betekent dat er meer werknemers in dienst genomen worden, maar het is zeer onwenselijk als ondernemers op grote schaal overgaan tot payrolling of via bv-schijnconstructies werken.

Ondertussen hebben tienduizenden zzp'ers, en misschien nog wel meer, veel minder opdrachten of ze zitten zelfs helemaal zonder opdrachten. Zij en hun gezinnen betalen de rekening van dit falend beleid. Tijdens economisch herstel worden zij met een forse inkomensdaling geconfronteerd. Misschien is dit wel het duidelijkste bewijs dat een overheid niet direct banen kan creëren met belastingen, maar wel werk van zzp'ers kan vernietigen.

Heeft de staatssecretaris dit allemaal opgelost met de tweede voortgangsrapportage inclusief VVD-campagnefilm? Nee, de chaos is compleet. Er wordt wel een VVD-campagnefilm over de DBA opgenomen, maar de teksten zijn gewoon onjuist. Het is wel nieuw dat de VVD dit keer vóór de verkiezingen toegeeft dat haar campagnefilmpjes niet kloppen.

We hebben nu vier verschillende omschrijvingen gehad van het gedoogbeleid, een noodgreep zonder wettelijke basis die dus geen enkele zekerheid biedt. In plaats van actie kondigen de staatssecretaris en de minister een nieuw onderzoek aan en verkeren opdrachtgevers opnieuw in onzekerheid en huren zij dus geen zzp'ers in.

De regering moet per direct met een duidelijke agenda te komen. Die zou kunnen bestaan uit de volgende punten. Eén: het onmiddellijk overnemen van de aanbevelingen van de commissie-Boot. Maar dan wel met uitzondering van het beoordelen of werkzaamheden tot de corebusiness van het bedrijf behoren. Die aanbeveling kan namelijk zo ingrijpend zijn dat die pas over een paar jaar overwogen kan worden. Twee: de gedoogsituatie vastleggen in een beleidsbesluit. Er moet formele grond zijn om niet te handhaven. Dat kan willekeur voorkomen. Drie: begin onmiddellijk met handhaven tegen schijnzelfstandigheid. Er is maar één juridische en wettelijke scheidslijn en dat is of iemand te kwader trouw is. Ik vermoed overigens dat het om meer dan tien opdrachtgevers gaat. Vier: verduidelijk de arbeidswetgeving op de punten gezagsverhouding en persoonlijke arbeid. Als je jezelf mag laten vervangen bij de opdrachtgever, ben je in mijn ogen (en die van de CDA-fractie) niet meteen een zzp'er. Het voorstel tot verbetering van de arbeidswetgeving moet op 1 februari klaarliggen en naar de Kamer worden gestuurd. Het wegnemen van de knelpunten met betrekking tot de criteria gezagsverhouding en persoonlijke arbeid kan ook eerst worden geregeld in het fiscale recht via de fictieve dienstbetrekking en eventueel pas daarna in de arbeidswetgeving. Zelf veroorzaakte problemen moet je niet over de verkiezing heen tillen. Vijf. Maak een plan om het in dienst nemen van werknemers aantrekkelijk te maken. Repareer de Wwz-problemen. Denk aan een kortere loondoorbetaling bij ziekte. Nu ben je als werkgever bijna gek als je iemand een vast contract aanbiedt. We zouden dat juist moeten belonen.